Xe xăng, dầu chỉ cần vài phút để đổ đầy bình nhiên liệu hàng chục lít và lăn bánh 500-600 km trở lên. Nhưng với xe điện, để sạc một bộ pin cho tầm hoạt động tương tự, thời gian tốn đến nhiều giờ với những bộ sạc thường công suất 11-22 kW.
Không chỉ là thời gian sạc, hệ thống trạm sạc cũng là một trở ngại để người dùng chấp nhận một mẫu xe thuần điện thay vì xăng, dầu truyền thống. Tại Việt Nam, hệ thống trạm sạc vẫn còn hạn chế hơn nhiều so với mạng lưới tiếp nhiên liệu xăng, dầu. VinFast là hãng xe phổ thông duy nhất bán xe thuần điện và cũng là thương hiệu duy nhất lắp trạm sạc công cộng, khoảng 3.000 trạm trên toàn quốc nhưng chỉ dùng cho xe của hãng. Trong khi đó, số lượng trạm xăng, dầu trên cả nước khoảng 17.000.
Không như xe phổ thông, mảng xe sang thu hút nhiều hãng kinh doanh xe điện nhưng quy mô trạm sạc ít hơn nhiều. Tuy nhiên trong khoảng một năm trở lại đây, số lượng trạm sạc dành cho các mẫu xe sang chạy điện cũng dần tăng lên ở Việt Nam.
Trạm sạc nhanh DC công suất 180 kW của Porsche ở Hà Nội. Ảnh: Minh Quân
Đầu tháng 7, Porsche đưa vào vận hành trạm sạc nhanh DC (điện một chiều) tại trung tâm Porsche Studio, Hà Nội với công suất 180 kW. Trước đó, một điểm sạc nhanh công suất 175 kW đã hoạt động ở Porsche Center Sài Gòn từ tháng 5/2020. Đây cũng là trạm sạc DC đầu tiên của các hãng xe sang tại thủ đô, tăng lựa chọn sạc cho khách sử dụng Taycan, ngoài sạc tại nhà bằng dòng điện xoay chiều 3 pha. Hình thức Destination Charging Network này của Porsche sẽ gồm các điểm sạc AC, DC cung cấp cho chủ xe tùy chọn. Hiện ở Hồ Tràm, Porsche cũng đã có điểm sạc tương tự.
Ngoài Porsche, Audi cũng tích cực đầu tư xây dựng trạm sạc tại Việt Nam. Thương hiệu Đức đã có hai trạm sạc nhanh DC, một tại trung tâm dịch vụ ở quận Tân Bình, một ở showroom tại quận 1, TP HCM. Trong khoảng quý cuối 2023, một trạm sạc xe điện mới sẽ được hãng này khai trương ở quận 7. Hãng này chưa có trạm DC tại Hà Nội.
Mercedes mang xe điện về bán sau hai thương hiệu đồng hương nhưng cũng đang đẩy nhanh xây dựng hệ thống trạm sạc. Nguồn tin của VnExpress cho biết, hiện các trạm sạc cho xe điện đang được hãng triển khai và dự kiến hoàn thiện lắp đặt ở tất cả 16 đại lý của Mercedes tại Việt Nam trong tháng 7 này. Tuy vậy đây chỉ là các dòng 11 kW AC, ko phải loại DC công suất cao như Porsche, Audi.
Sự khác biệt về quy mô trạm sạc giữa xe sang và xe phổ thông đến từ đặc điểm dùng xe khác nhau của khách hàng sở hữu. Bên cạnh đó là công nghệ và tầm hoạt động giữa hai dòng cũng khác.
"Ở Việt Nam, trạm sạc với xe phổ thông hay xe sang đều chưa tiện lợi cho nhu cầu sử dụng của người sở hữu", ông Vĩnh Nam, phụ trách kinh doanh một đại lý Mercedes, nói. "Nhưng với chủ xe sang, sự bất tiện của họ về vấn đề trạm sạc ở mức độ dễ chịu hơn so với chủ xe phổ thông".
Theo ông Vĩnh Nam, khách sở hữu xe điện hạng sang hầu hết đều không xem sản phẩm này là phương tiện di chuyển chính. Điều này ngược với phần lớn người sở hữu xe điện phổ thông vốn mua và sử dụng xe điện cho hoạt động thường ngày. Xét khía cạnh trạm sạc hạn chế ảnh hưởng đến quyết định mua xe điện, giới nhà giàu ít bị tác động hơn nhóm khách phổ thông.
Với năng lực tài chính mạnh, giới đại gia thường đã sở hữu nhiều dòng xe xăng và xe điện như là một phương tiện cho trải nghiệm mới. Bên cạnh đó, tầm hoạt động của xe điện cao cấp thường lớn hơn nhiều xe phổ thông. "Việc tìm kiếm trạm sạc, sạc xe như thế nào với người giàu sở hữu xe sang vì thế cũng ít áp lực hơn so với người sở hữu xe phổ thông", ông Nam nói.
Mẫu EQS sedan với tầm hoạt động hơn 600 km, lăn bánh ở Hà Nội. Ảnh: Lương Dũng
Cũng có những người dùng xe sang điện di chuyển hàng ngày, nhưng hầu hết số đó ở "nhà riêng, biệt thự", theo lời các nhân viên bán hàng, nên có thể sạc qua đêm một cách nhẹ nhàng như sử dụng điện thoại.
Mẫu Porsche Taycan có tầm hoạt động 405-499 km sau một lần sạc đầy. Con số của những mẫu xe điện đã và sắp bán ở Việt Nam như Mercedes EQS sedan là 642-783 km, EQS SUV 666 km, BMW i7 590-625 km, Audi Q8 e-tron 341-582 km. Trong khi với mẫu VinFast VF e34, tầm hoạt động là 285 km sau mỗi lần sạc, VF 5 Plus là 300 km. Lên các dòng cao cấp hơn như VF 8, quãng đường di chuyển được nâng lên 420 km, VF 9 là 439 km.
Tầm hoạt động thấp hơn nên yêu cầu xây dựng mạng lưới trạm sạc với xe phổ thông vì thế lớn nhiều xe sang. Muốn giảm sự đắn đo cho khách mua xe phổ thông chạy điện, hãng phải mở rộng hệ thống trạm sạc. Bởi nếu đầu tư công nghệ, tăng dung lượng pin, giá thành xe có thể bị đẩy lên cao, yếu tố khiến việc chi tiền mua xe của khách phổ thông khó khăn hơn.
Tại Việt Nam, sạc pin cho các dòng xe sang chạy điện được thực hiện bằng hai hình thức: sạc thường và sạc nhanh. Porsche, Audi, Mercedes hay BMW khi bán xe điện đều tặng bộ sạc di dộng kèm theo xe để khách sạc tại nhà. Porsche là loại 22 kW, trong khi các hãng còn lại 11 kW. Ở các đại lý, hãng lắp thêm trụ sạc nhanh DC hoặc treo tường công suất 22 kW, giúp việc sạc xe nhanh hơn so với bộ sạc ở nhà.
Ví dụ để sạc đầy pin dung lượng 79,2 kWh trên chiếc Porsche Taycan bản 4S, thời gian tốn khoảng 7,2 giờ bằng bộ sạc di động 11 kW sử dụng nguồn diện dân dụng. Nhưng với trạm sạc nhanh DC sử dụng nguồn điện 3 pha công suất 180 kW của Porsche ở Hà Nội, thời gian rút ngắn xuống còn khoảng 40 phút. Sạc từ mức 5-80% pin khoảng hơn 20 phút. Điều này giải quyết bài toán thiếu trạm sạc của các chủ xe nếu ở chung cư, không có nguồn điện cấp riêng.
Để việc sạc điện trở nên thuận tiện hơn, ngoài trạm sạc nhanh, những hãng xe cao cấp như Porsche, Audi đều xây dựng các phòng chờ cao cấp cho khách. Khoảng hơn 30 phút, bằng với việc thưởng thức một tách cà phê, xe đã được sạc đầy pin.
Việc không quá phiền để tìm kiếm trạm sạc khiến doanh số xe điện hạng sang tăng tốt. Dù không đưa con số cụ thể, Porsche hay Mercedes đều cho biết tỷ lệ đặt hàng tăng trưởng ấn tượng.
Không chỉ các hãng xe sang tự lắp đặt, nhiều công ty phát triển và cung cấp hạ tầng trạm sạc đang có kế hoạch xây dựng mạng lưới trạm sạc cho xe điện ở Việt Nam, dù tốc độ mở rộng còn chậm do dung lượng thị trường chưa lớn. Khi mạng lưới trạm sạc dần hoàn thiện hơn trong tương lai, những trở ngại để phát triển xe điện hạng sang lẫn phổ thông sẽ giảm xuống.
Còn với thị trường xe điện hiện thời, sự đắn đo khi quyết định mua xe liên quan đến vấn đề trạm sạc chủ yếu ở khách hàng phổ thông. Trong khi đó, giới nhà giàu dễ chấp nhận xe điện hơn bởi nhu cầu sử dụng và công nghệ pin trên những mẫu hạng sang cao cấp vượt trội hơn xe phổ thông. Đó cũng là lý do giải thích vì sao mảng xe điện hạng sang thu hút nhiều hãng xe tham chiến tại Việt Nam đến vậy.
Sạc nhanh bằng dòng DC với xe Taycan. Video: Lộc Chung
Thành Nhạn
