Theo số liệu gần đây từ Cơ quan An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ (NHTSA), mặc dù ban ngày số phương tiện lưu thông nhiều hơn gấp 3 lần, một nửa số tai nạn ôtô xảy ra vào ban đêm. Bị tông từ phía sau là va chạm phổ biến nhất tại Mỹ, chiếm tỉ lệ 29% tổng các vụ tai nạn ôtô.
Phương tiện không bật đèn khi lưu thông vào ban đêm tại Mỹ. Ảnh: Atlanta News First
Nguyên nhân chính của các vụ va chạm là do chạy quá tốc độ, sử dụng đồ uống có cồn khi lái xe hoặc mất tập trung. Theo nhận định của các chuyên gia, yếu tố quan trọng để tránh các vụ tai nạn xảy ra vào ban đêm chính là làm cho ôtô của người lái dễ dàng được chú ý bởi những người khác, tức hệ thống đèn phải hoạt động đúng và đủ, như đèn chính, đèn hậu, đèn xi-nhan. Tuy nhiên, hiện nay ôtô không bật đèn khi lưu thông vào ban đêm càng ngày tăng tại Mỹ.
Atlanta News First đã quan sát trong nhiều ngày liền trên các tuyến đường tại Mỹ, và phát hiện rất nhiều phương tiện không bật đèn, một số xe còn di chuyển với tốc độ cao. Có những lý do được đưa ra để giải thích cho điều này.
Trước khi cụm đồng hồ kỹ thuật số trên táp-lô trở nên phổ biến như hiện nay, đèn nền của đồng hồ dạng cơ (analog) chỉ được bật khi chủ xe bật hệ thống chiếu sáng tổng trên xe. Có nghĩa vào ban đêm, nếu chủ xe không bật đèn chiếu sáng, họ sẽ không thể quan sát được bảng đồng hồ hoặc các nút chức năng khác trong xe. Như vậy, chủ xe có thể biết rõ xe mình có bật đèn hay chưa rất dễ dàng và đơn giản, bằng cách quan sát trạng thái đèn nền trong cụm đồng hồ.
Cụm đồng hồ kỹ thuật số trên Ford Maverick 2022. Ảnh: Carscoops
Hiện nay, cụm đồng hồ kỹ thuật số trở nên phổ biến, thậm chí xuất hiện trên những mẫu xe giá rẻ. Điểm mạnh của cụm đồng hồ kỹ thuật số là đẹp, dễ tùy biến, cung cấp nhiều thông tin cho tài xế, tuy nhiên, điểm yếu là như một màn hình trong trạng thái luôn bật, không có đèn nền bật tắt như đồng hồ cơ.
Ngoài ra, các phím chức năng dần được tích hợp lên cụm màn hình cảm ứng, các phím bấm trong xe dần bị thay thế bởi màn hình. Bất kể vào trời tối hay sáng, các màn hình luôn bật khi xe khởi động. Mặc dù nhiều hãng sản xuất có tích hợp các cảm biến ánh sáng để thay đổi độ sáng màn hình, tài xế vẫn khó nhận biết cụm đèn xe đã bật hay chưa như đồng hồ dạng cơ.
Một lý do khác được đưa ra là sự phát triển của đèn chạy ban ngày (đèn định vị) trên ôtô, được lắp phía trước cụm đèn chính, phía sau không lắp. Đèn chạy ban ngày được chứng minh là giảm thiểu va chạm vào ban ngày, nhưng một số xe có phần đèn này quá sáng, khiến chủ xe lầm tưởng xe đã bật đèn chính. Nếu xe không được trang bị tính năng bật/tắt đèn tự động, chủ xe có thể quên bật đèn vào ban đêm.
Canada nhận thấy các bất cập trên, qua đó vào năm 2021 chính phủ tại quốc gia này đã yêu cầu các xe mới bán ra phải đáp ứng được tối thiểu một trong những quy định về an toàn như sau: đèn hậu tự động bật sáng với đèn chạy ban ngày; tự động bật hệ thống đèn ngoại thất khi trời tối cho dù công tắc đèn ở bất cứ vị trí nào; bảng điều khiển bên trong xe có khả năng tối đi nhằm cảnh báo chủ xe chưa bật đèn.
Hiện các xe bán ra tại Mỹ đang tích hợp thêm nhiều tính năng thông minh về đèn để đáp ứng các tiêu chuẩn do Canada đặt ra, nhằm có thể bán tại thị trường này. Các mẫu xe mới của Ford mới có núm xoay bật tắt đèn xe thủ công, nhưng sẽ chuyển về chế độ tự động mỗi khi xe khởi động. Xe của General Motors trang bị cơ cấu cơ học cho núm điều chỉnh bật tắt đèn pha, núm sẽ tự động chuyển về chế độ tự động bật/tắt đèn mỗi khi xe khởi động. Porsche phát triển hệ thống đèn thông minh, tự động bật khi tài xế lái xe trên 10 km/h vào trời tối, ngay cả khi công tác đèn ở trạng thái "off", và chủ xe không thể vô hiệu hóa chức năng này khi đang di chuyển, chỉ có thể tắt khi xe dừng.
Tuy nhiên, các tính năng an toàn trên hiện chưa phổ biến. Những biện pháp an toàn giúp chủ xe bảo vệ bản thân và những người xung quanh khi di chuyển vào buổi tối bao gồm đảm bảo đèn xe được cài ở chế động tự động nếu xe được trang bị tính năng này, nhằm ngăn ngừa tình trạng quên bật đèn xe. Ngoài ra, dù xe có đồng hồ cơ hoặc điện tử, khi bật đèn sẽ có biểu tượng báo hiệu điều này. Cuối cùng, nếu các xe khác "đá đèn" báo hiệu khi tài xế di chuyển vào trong đêm, rất có thể các xe đó đang báo hiệu hệ thống đèn của xe đang có vấn đề, ví dụ xe đang giương pha làm chói mặt xe khác hoặc xe chưa bật đèn.
Tân Phan
